Umfjöllun: Homeland

Fyrir stuttu voru Emmy verðlaunin haldin hátíðlega og stóð sjónvarpsþátturinn Homeland uppi sem ótvíræður sigurvegari. Þátturinn tók heim sex verðlaun, þar á meðal sem besta dramatíska þáttaröðin og aðalleikararnir, Claire Danes og Damian Lewis, hlutu verðlaun fyrir besta leik í þáttunum umtöluðu. Eiga þau verðlaunin svo sannarlega skilið þó svo að ég vilji meina að Claire Danes beri höfuð og herðar yfir Lewis. Hún skilar af sér tour de force frammistöðu sem and- og tilfinningalega óstabíll starfsmaður bandarísku leyniþjónustunnar. Fyrsti þátturinn í annarri seríunni af Homeland var frumsýndur 30. september og er við hæfi að rýna aðeins í form og innihald þáttana og velta því fyrir sér hvaða réttu strengi þátturinn virðist vera að slá í hjörtum sjónvarpsáhorfenda.

Homeland byggir á ísraelskum sjónvarpsþáttum sem heita Hatufim (í. Stríðsfangar). Í þeim þáttum er saga sögð af tveimur stríðsföngum sem snúa baka til heimalandsins og vaknar strax grunur stjórnvalda að þeir hafi talað af sér og veitt óvininum viðkvæmar upplýsingar sem gætu nýst honum. Bandarísku þættirnir fara aðra leið. Í þeim er hermanninum Brody (Damian Lewis) bjargað úr átta ára prísund í Írak, en hann var talinn látinn. Honum er komið til síns heima þar sem kona og börn bíða hans og áhyggjufull stjórnvöld. Leyniþjónustu fulltrúinn Carrie Mathison (Claire Danes) sker sig þó úr því hún vill meina að Brody hafi í raun verið snúið af hryðjuverkasamtökunum Al-Kaída og sé orðinn njósnari fyrir þá. Hún verður heltekin af Brody og leggur allt í sölurnar til að komast að því hvort hann sé í raun og veru bara saklaus stríðsfangi eða ógn við heimalandið. Þættirnir fara síðan með áhorfendur í gegnum hin ýmsu hvörf og óvæntar vendingar sem skilur þá eftir í óvissu eftir hvern þátt.

Persóna Claire Danes er án efa sú sem heldur uppi þáttunum. Frásögnin snýst að mestu um hana í byrjun þáttanna en smátt og smátt fáum við meiri innsýn inn í líf Brody og undir lokin tvinnast hratt og örugglega saman sjónarhorn Carrie og Brody sem ýtir undir spennuna og lyftir þáttunum upp á spennuþáttaplan. Þessi spenna verður þó ekki fyrr en undir lokin því þættirnir byrja á rólegum nótum og gefa sér góðan tíma í að spinna og veita áhorfandanum góða mynd af persónunum.

Persóna Carrie er ekki hin hefðbundna hetja, mætti segja að hún sverji sig í ætt við andhetjuna. Hún þjáist af maníu (e. bipolar disorder) og er áhorfandinn aldrei viss um hvort hún sé í raun að fylgja sinni eigin röklegu hugsun eða sé undir áhrifum sjúkdómsins við ákvarðanatökur sínar, af því leiðir að spennan er ekki svo mikið á yfirborðinu í þáttunum heldur undir niðri í sálardjúpi persónunnar Carrie. Þessi sálarflækja Carrie er sýnd á mjög táknrænan hátt í upphafsstefi þáttanna. Undir titlunum koma brotakenndar myndir, jazz tónlist, þar sem trompet spilar stórt hlutverk, og inn í það blandast glefsur þar sem heyra má meðal annars í Donald Rumsfeld og svo samræður Carrie við Saul (yfirmann hennar í þáttunum, leikinn af Mandy Patinkin).

Homeland eru að einhverju leyti póst-9/11 þættir. Hryðjuverkaógnin er yfirvofandi í þáttunum og engum er treystandi.

Homeland eru að einhverju leyti póst-9/11 þættir. Hryðjuverkaógnin er yfirvofandi í þáttunum og engum er treystandi. Það er engin tilviljun að Brody kemur heim í faðm hinnar fullkomnu bandarísku fjölskyldu (á yfirborðinu er hún fullkomin) og er staðsettur í smábæjarmýtunni eins og hún gerist best. Undir yfirborðinu hangir hjónabandið á bláþræði og svo virðist sem engum sé treystandi í fjölskyldu Brody, ekki einu sinni dóttir hans kemur hreint fram.

Það sem hefði ekki verið hægt að gera stuttu eftir 11. september er að láta bandarískjan hermann leika tveimur skjöldum í svona sjónvarpsþáttum. Hetjuímynd bandarískra hermanna hefur greinilega núna fallið í gleymsku og kvikmyndagerðarmenn geta leyft sér að fara þá leið að gera hetjuna tortryggna. Þó gera þeir hana ekki einu sinni tortryggna heldur ganga lengra, hvort sem það er meðvitað eða ekki þá er hin yfirdrifna og upphafna hetjuímynd látin ganga lausum hala í þáttunum og verður um leið írónísk frásögn innan söguheimsins.

Brody er tekið sem þjóðhetju og verður fljótlega forsíðufrétt og miðpunktur athyglinnar. Hann er bæði vonin og ógnin í einum og sama pakkanum. Von fyrir almenning en ógn fyrir Carrie. Þessi tvískinnungur í persónusköpun hans eykur enn á spennuna og áhorfandinn veit í raun aldrei í hvorn fótinn Brody mun stíga.

Það er hægt að líta svo á að Homeland sé í raun ekki að fjalla um ógnina við hryðjuverk heldur þá ógn sem steðjar frá stjórnmálaaflinu og kapítalísku umhverfi heima við. Þættirnir eru uppgjör við fjármálakreppuna jafnvel, þar sem háttsettir menn komust til valda og voru við völd en báru ekki hagsmuni almennings fyrir brjósti heldur sátu á tifandi sprengju án þess að kippa sér upp við það.

Homeland minnir um margt á kvikmyndir sem komu út í Bandaríkjunum á 6. áratugnum þegar kommúnistaógnin var allsráðandi og engum var treystandi. Hollywood undir þrýstingi stjórnvalda gerðu í raun áróðursmyndir til að sýna bæði ytri og innri ógnina. Má nefna sem dæmi að vísindaskáldskaparmyndir sem komu út á þessum tíma eins og Invasion of the Body Snatchers (1956) voru bókstaflega að fjalla um að ekki væri hægt að treysta neinum, hvað þá sinni eigin fjölskyldu. Sú mynd er bein tilvísun í kommúnista ógnina. Mætti jafnvel túlka Homeland sem aðra útgáfu af þeirri mynd. Þó er önnur mynd sem sver sig meira í ætt við þættina og er það Manchurian Candidate (1962) þar sem stríðsfangi er heilaþvoður af kommúnistum og fer undir fölsku flaggi inn í stjórnmálin í Bandaríkjunum með voðaverk í huga.

Það verður spennandi að sjá í hvaða átt þættirnir fara í nýju seríunni. Miðað við verðlaunafjöldan er nánast hægt að fullyrða það að það verður enginn svikinn af komandi seríu, það er að segja ef hún heldur í við þá fyrri.